Η "εσωτερική" μουσική του Frederic Chopin Μέρος 3.- Στωικότητα- Τα "Nocturnes".

Η "εσωτερική" μουσική του Frederic Chopin 
Μέρος 3.- Στωικότητα- Τα "Nocturnes".

Ήταν αδύνατο να προσπαθήσουμε να μιλήσουμε για τον Frederic Chopin σε μια μοναδική ανάρτηση. Η έκταση του έργου του αλλά και η σημασία του ήταν πολύ μεγάλες για να μπορέσουμε να τα συνοψίσουμε. Επομένως σε αυτό το τρίτο και τελευταίο μέρος αναλύουμε τα "Νυχτερινά" του Chopin, τα "Nocturnes" όπως είναι ευρέως γνωστά. Πρόκειται για ιδιαίτερα αγαπητά από το κοινό κομμάτια που παίζονται στα ρεσιτάλ έως σήμερα. Η ιστορία των "Nocturnes" όμως είναι αρκετά διαφορετική από τις υπόλοιπες συνθέσεις του μουσικού.

Κατά την σύνθεση των Nocturnes ο Chopin αντλεί έμπνευση από μεγάλα ονόματα μουσικών της εποχής. Το είδος αυτό (nocturnes) εμφανίζεται ήδη από τον Mozart, ωστόσο τελειοποιείται από τον Ιρλανδό μουσικοσυνθέτη και σύγχρονο του Chopin, John Field. O Field εμπνέει τον Chopin σε όλο του το έργο, περισσότερο όμως σε αυτές τις συνθέσεις. Γράφει τα nocturnes από το 1827 έως και το 1846, καθ'όλη περίπου τη διάρκεια της καριέρας του. O Franz Liszt, ακούγοντας τις συνθέσεις αυτές επισήμανε πως ο Chopin αντλεί επίσης επιρροές από τον Vincenzo Bellini  και τις bel canto άριές του. Άλλοι επίσης έχουν αναρωτηθεί εάν ο Chopin μαθήτευσε κοντά στον Field εξαιτίας της ομοιότητας των συνθέσεων. Σαφώς όμως τα nocturnes του Chopin είναι περισσότερο εξελιγμένα και καινοτόμα από αυτά του Field. Είναι 21 στον αριθμό και ολά εκδόθηκαν όσο ο ίδιος ζούσε εκτός από δύο, το no 19 και το no 20. Το no 21 αρχικά δεν προοριζόταν για nocturne αναγορεύθηκε όμως ως τέτοιο μετά θάνατον του Chopin, περί το 1870.

Πίνακας του Eugene Delacroix που απεικονίζει τον Chopin με την George Sand.

Πολλά από τα nocturnes τα γράφει στην Palma de Mallorca όπου διέμενε για μεγάλο διάστημα με την ερωμένη του George Sand από την οποία αντλεί έμπνευση. Οι συνθέσεις αυτές είναι περισσότερο ονειρικές και εξώκοσμες. Ο χαρακτήρας του "νανουρίσματος" απέχει κατά πολύ από αυτές τις υπέροχες μελωδίες. Είναι γεμάτα συναίσθημα και αυτό διαφαίνεται από τις αυτόνομες νότες στο πεντάγραμμο, λιγότερες συγχορδίες όπως και στις Mazurkas και εκτεταμένη χρήση πετάλ έτσι ώστε να παρατείνει μια νότα και να αντλήσει ακόμα περισσότερο συναίσθημα. Τα nocturnes είναι συνθέσεις που σε αναγκάζουν να ονειροπολήσεις και να αναλογιστείς. Αν μη τι άλλο ο συνθέτης σου επιβάλλει να νιώσεις ότι αισθάνεται ο ίδιος την ώρα που γράφει την κάθε νότα. Ένα διαφορετικό συναίσθημα ακολουθεί την κάθε νότα. Αλλά όλη η σύνθεση είναι στωική. Κάθε nocturne είναι ένα κομμάτι σκέψης. Ασκεί τέτοια άμεση ψυχολογική επίδραση που ο ακροατής δελεάζεται να σκεφτεί, όχι να ξεχαστεί. Το τι είδους σκέψεις είναι το μόνο που ο Chopin δεν επιβάλλει μέσα από αυτές τις ενάρετες συνθέσεις. Όπως όλα του τα έργα, έτσι και τα nocturnes ακολουθούν πιστά τα ρομαντικά ιδεώδη. Ο Chopin δεν ξεφεύγει από τους μοντέρνους ήχους. Οι κριτικοί ήταν διχασμένοι ως προς το τι χαρακτηρισμό να δώσουν στις συνθέσεις αυτές. Άλλοι τις εκθείασαν και άλλοι τις απέρριψαν. Εκείνοι που αρχικά της απέρριψαν αργότερα άλλαξαν τη γνώμη τους. Ο Chopin πάντα δίχαζε με την μουσική του, όχι μόνο τους κριτικούς ή τους συναδέλφους του, αλλά και τους ακροατές. Όταν κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με ένα κομμάτι όπως το "Nocturne Oubliee" δεν ξέρει αν πρέπει να χαρεί, να κλάψει, να παραδοθεί στις σκέψεις του, να ακούσει απλά και να μην σκεφτεί τίποτα. Οι μεταβάσεις από μινόρε σε ματζόρε, ο γλυκός τόνος, η ονειρική διάσταση, η παράταση στις νότες μας μπερδεύουν ως προς το πως πρέπει να διαχειριστούμε τη σύνθεση. Δεν διαθέτουν κάποιο χαρακτήρα: πχ. οι Mazurkas και τα Valses είναι χοροί, υπάρχουν οι σονάτες, και οι Ballades. Αλλά τα nocturnes απαιτούν άλλη διαχείρηση. Φυσικά είναι γεμάτα από τις εμπειρίες του συνθέτη, και αυτό είναι εμφανέστατο. Μελαγχολικοί τόνοι, άλλοτε χαρούμενοι, άλλοτε μέρη απλώς της σύνθεσης. Σε τελική ανάλυση όμως περισσότερο θα ταυτιστούμε με ένα από τα nocturnes παρά με μια από τις Polonaises. Tα nocturnes είναι καθαρά αποτελέσματα συναισθηματικής και ψυχικής επένδυσης εκ μέρους του Chopin. Μας επιτρέπει να δούμε τον χαρακτήρα του, να μελετήσουμε τις ενέργειές του. Στις συνθέσεις αυτές βλέπουμε την ερωτική του απογοήτευση, την φυγή του από την Πολωνία, την σχέση του με την George Sand, την απόρριψη, την ασθενική φύση του. Είναι συνθέσεις-κλειδιά στην ψυχοσύνθεση του. Η πιο ευγενική χειρονομία που θα μπορούσε να είχε κάνει. Για αυτό το λόγο παραμένει τόσο δημοφιλής σήμερα. Γιατί στις συνθέσεις του βλέπουμε εμάς με πολλούς τρόπους. Αυτό είναι το δελεαστικό στη μουσική του. 

Ενδεικτικά Ακούσματα 

Nocturne Op. 9 no 1 in B Flat Minor, Larghetto.

Nocturne Op. 27 no 2 in D Flat Major, Lento Sostenuto

Nocturne Op. posth. in C Sharp Minor, Lento con gran espressione

Nocturne Op. 48 no 2 in F Sharp Minor, Andantino

Nocturne Op. 9 no 3 in B Major, Allerghetto

Nocturne Op. 15 no 2 in F Sharp Major

Nocturne Oubliee in C Sharp Minor

Nocturne Op. posth. no 72

Nocturne Op. 64 no 2 in B Flat Minor

Adagio, for piano and violoncello.