Η "Ένδοξη Επανάσταση" της Αγγλίας - Μέρος 2o

Ουλιέλμος της Οράγγης (William of Orange)

 Αναδημοσίευση από άρθρο δημοσιευμένο στο περιοδικό "Ιστορία Εικονογραφημένη" (Αρ. Τεύχους 250 - Απρίλιος 1989). 

Η λειτουργία του πρώτου και τελευταίου, κοινοβουλίου της βασιλείας του Ιακώβου αναστέλλεται μετά από μερικούς μήνες, λόγω ανυπαρκούς υπακοής. Ο βασιλιάς δημιουργεί μια ομάδα εκλογικών αντιπροσώπων. Ο ρόλος τους είναι, πρώτον να πληροφορούνται τις απόψεις των προκρίτων, δεύτερον να καταρτίζουν καταλόγους με τους υποστηρικτές και αντιπάλους του μονάρχη και τέλος να φροντίζουν να απομακρύνονται οι τελευταίοι από τις υπεύθυνες θέσεις, προς όφελος των πρώτων. Τα καταστατικά των κοινοτήτων και των συντεχνιών καταργούνται και οι εκλογές τους νοθεύονται. Οι επιτροπές των ειρηνοδικών, υπεύθυνες τόσο για τη γενική διοίκησηόσο και για την εξασφάλιση της δικαιοσύνης στην ύπαιθρο, θα γνωρίσουν διαδοχικά κύματα καθάρσεως. Επανδρώνοντας με δικούς του με δικούς του ανθρώπους τα ενδιάμεσα σώματα που δεν μπορεί να καταλύσει, ο Ιάκωβος αφήνει την τοπική εθνοφρουράνα εκφυλιστεί για να προχωρήσει ευκολότερα στη δημιουργία του μεγαλύτερου μόνιμου στρατού που γνώρισε ποτέ η Αγγλία σε καιρό ειρήνης.

Βασιλιάς Ιάκωβος ΙΙ με την οικογένειά του.

Οι αξιωματούχοι υφίστανται κακή μεταχείρηση και εκφοβισμούς. Η θρησκευτική πολιτική του βασιλιά θα μετατρέψει τη δυσαρέσκεια σε αντιπάθεια. Η απλή ελευθερία της θρησκευτικής λατρείας για την καθολική μειονότητα - που αποτελούσε μόλις το 1 με 2% του πλυθησμού - δεν ανησυχούσε κανένα. Η Αγγλικανική Εκκλησία, που κατέχει τη μεγάλη πλειοψηφία στις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η επίσημη Εκκλησία. Χάρη στο Νόμο περί Αποκλεισμού, τα μέλη της έχουν το μονο πώλιο να καταλαμβάνουν τα δημόσια αξιώματα. Με τις δύο Διακυρήξεις του περί Επιείκιας (Απρίλιος 1687 και 1688), o Ιάκωβος αναστέλλει την εφαρμογή των ποινικών νόμων και του Νόμου περί Αποκλεισμού, πράγμα που του επιτρέπει να επανδρώσει τις δημόσιες υπηρεσίες με Καθολικούς και αντικονφορμιστές, οι οποίοι χρωστάνε τη θέση τους στην καλή θέληση του βασιλιά και μόνο. Η Αγγλικανική Εκκλησία είναι ένα εύθραυστο σύνολο αποκλινουσών τάσεων τις οποίες ενώνει μόνο η επιθυμία συμμετοχής σε μια εθνική Εκκλησία, που αναγνωρίζεται από το ίδιο το Κράτος. Οι Διακυρήξεις περί Επιείκιας υποβιβάζοντάς την στο επίπεδο ενός δόγματος ανάμεσα στα άλλα, μπορούν, περισσότερο ή λιγότερο, μακροπρόθεσμα να την οδηγήσουν σε διάσπαση. Η ανεξιθρησκία αποτελεί για τον Ιάκωβο κυρίως μια πολεμική μηχανή κατά του μεγάλου ενδιάμεσου σώματος που είναι η Αγγλικανική Εκκλησία. 

Λουδοβίκος ΙΔ', Βασιλιάς της Γαλλίας
και της Ναβάρρας,
πολιτικό πρότυπο του Ιακώβου Β'

Η επίσημη εκκλησία προστατεύεται από το Κράτος. Οι Διακυρήξεις περί Επιείκιας είναι επομένως παράνομες, εκτός και αν τα βασιλικά διατάγματα είναι πάνω από το Νόμο. Το 1687, ο Ιάκωβος κατορθώνει να επικυρωθεί με νομική πράξη από το Βασιλικό Δικαστήριο, το ανώτατο δικαστήριο του Βασιλείου, η νομιμότητα της ισχύος του να "αναστέλει" την εφαρμογή των νόμων ανάλογα με τις διαθέσεις του. Η Αγγλία παύει από τότε να είναι Κράτος δικαίου για να υποταχτεί στη βασιλική αυθαιρεσία. 

Ο θρίαμβος της απολυταρχίας είναι απατηλός. Οι πολιτικοί, εκκλησιαστικοί και συντεχνιακοί θεσμοί έχοντας υποστεί άσχημη μεταχείρηση από τον Ιάκωβο, βρίσκονται στα χέρια μιας ανώτερης τάξεως η οποία όμως δεν περιλαμβάνει τους ευγενείς. Πρόκείται για μια τάξη που δεν μπορεί να καθοριστεί εύκολα και αποτελείται από κτηματίες, αλλά είναι ανοιχτή και στα διάφορα επαγγέλματα, στις τράπεζες, τον εμπορικό κόσμο. Οι ιστορικοί διαφωνούν ως προς τα πλαίσια και τα χαρακτηριστικά της τάξεως αυτής, αλλά κανείς δεν προτίθεται να αμφισβητήσει τον κυρίαρχο ρόλο που έπαιξε στην αγγλική κοινωνία. Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιείται με εντολή του Ιακώβου από τους εκλογικούςτου αντιπροσώπους το φθινόπωρο του 1687, δείχνει πόσο εχθρική είναι αυτή η κοινωνική τάξη προς τη βασιλική πολιτική. Ο Ιάκωβος υποστηρίζεται μόνο από τους αντικονφορμιστές, από τους Καθολικούς - δύο απειροελάχιστες μειονότητες - και από τον στρατό του. Ο Βασιλιάς έχει αποξενωθεί από τις ζωντανές δυνάμεις του Έθνους. 

Κανένας ,όμως, δεν σκέφτεται να το ανατρέψει. Ο εμφύλιος πόλεμος και η μεσοβασιλεία του Κρόμγουελ έχουν διδάξει στους  Άγγλους τις συνέπειες της ανατροπής ενός βασιλιά. Ο Ιάκωβος είναι πενήντα πέντε ετών, δεν είναι πια νέος. Μετά τον θάνατό του το Στέμμα θα περάσει στην κόρη του Μαρία, που είναι Διαμαρτυρόμενη και σύζυγος του Γουλιέλμου της Οράγγης. Αυτός, φροντίζοντας να προστατεύσει τα δικαιώματα της γυναίκας του στη διαδοχή, διατηρεί πάντα στενούς δεσμούς με τους πολιτικούς κύκλους της Αγγλίας. Αργότερα, στο τέλος του 1687, γίνεται γνωστό ότι η γυναίκα του Ιακώβου είναι έγκυος. Η βασιλική απολυταρχία, αντί για ένα επώδυνο ενδιάμεσο διάστημα, κινδυνεύει έτσι να εγκατασταθεί μακροπρόθεσμα. Η Μαρία δεν είναι πια η νόμιμη διάδοχος, αλλά ο Γουλιέλμος εμφανίζεται ώς η τελευταία λύση κατά της σταθεροποιήσεως μιας Καθολικής δυναστείας. 

Η βασίλισσα γεννάει τον Ιούλιο του 1688 γιο. Η κοινή γνώμη πιστεύει ότι πρόκειται για απάτη. Έλεγαν πως το παιδί, κάθε άλλο παρά νόμιμο, μπήκε λαθραία στο παλάτι μέσα σε ένα μαγκάλι. Η φήμη θα είχε ανεκδοτολογικό χαρακτήρα αν δεν έδειχνε πόσο απωθητική ήταν για το λαό η πιθανότητα ενός Καθολικού διαδόχου - και συνεπώς η συνέχιση της απολυταρχίας. Τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννηση, ο Ιάκωβος υφίσταται την πρώτη του μεγάλη πολιτική ήττα. Επτά επίσκοποι αρνούνται να αναγνωρίσουν το βασιλικό δικαίωμα αναστολής των νόμων που αφορούν στα προνόμια της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Τα δικαστήρια δικαιώνουν τους επίσκοπους που έχουν στραφεί κατά του βασιλιά. Ενθαρρυμένοι από την ευχαρίστηση του λαού, ο οποίος χαιρετίζει αυτή την απόφαση της Δικαιοσύνης, επτά πρόκριτοι - οι επτά αθάνατοι - καλούν τον Γουλιέλμο της Οράγγης στην Αγγλία. 

---------------

Η συνέχεια στο τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου.