Ο Πετράρχης (1304-1374) είναι μια μεγάλη προσωπικότητα των ιταλικών γραμμάτων. Γεννιέται στον απόηχο του Μεσαίωνα και στην αυγή μιας νέας εποχής που θα επιφέρει τεράστιες αλλαγές στην διαμόρφωση του μοντέρνου κόσμου: την Αναγέννηση. Αυτή η εποχή είχε ως επίκεντρο τον άνθρωπο, από φιλοσοφική και επιστημονική θεώρηση. Το ίδιο συμβαίνει και με την τέχνη και την λογοτεχνία. Η κλασσική αρχαιότητα έρχεται στο φως. Μελετούνται οι αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς και το έργο τους αποκτά νέα σημασία, καθοδηγητική για τους λογίους που ασχολούνται σχολαστικά με τα έργα τους μεταφράζοντάς τα ή σχολιάζοντάς τα. Αποτελέσματα αυτών των εκτενών μελετών είναι τα φιλοσοφικά έργα των Marsilio Ficino και Pico Della Mirandola. Ποιος όμως είναι εκείνος που ενθάρρυνε όμως εκείνη την μεταβολή προς τους αρχαίους ;
Ο Δάντης είναι ο πρώτος που γράφει στην Τοσκανική διάλεκτο, την σημερινή μοντέρνα ιταλική γλώσσα, απορρίπτοντας έτσι την λατινική που ήταν η lingua franca της εποχής. Δίνει έτσι έναυσμα σε μεταγενέστερους συγγραφείς να τιμήσουν την παραδοσιακή γλώσσα, πράγμα που συμβαίνει με τον Βοκκάκιο και τον Πετράρχη. Ο Πετράρχης αποτελεί μια κεντρική μορφή των γραμμάτων με τα θρυλικά σονέτα του αφιερωμένα στη Λάουρα την αγαπημένη του. Ένας άνθρωπος βαθιά θρησκευόμενος, ο Πετράρχης κατανοούσε τους προβληματισμούς που τίθονταν από την υπερβολικά σχολαστική θεολογική και θεοκεντρική φιλοσοφία, η οποία θεωρούσε ότι ασχολούταν περισσότερο με την αφηρημένη θεωρία κατανόησης της θείας υπόστασης από το να κατευθύνει σωστά τους ανθρώπους προς την ουσιαστική σωτηρία τους (ζητούμενο του κάθε πιστού της εποχής). Ως συγγραφέας πίστευε ότι στο φιλολογικό έργο πρέπει να καλλιεργείται η γλαφυρότητα ώστε να εμπνέει τους ανθρώπους την ηθική πράξη. Τα πρότυπα για την επίτευξη της γλαφυρότητας ο ίδιος τα αναζήτησε στους αρχαίους κλασσικούς συγγραφείς καθώς πίστευε οτί ήταν γεμάτοι ηθική σοφία. Έτσι ο Πετράρχης αφιερώνεται στην αναζήτηση λατινικών κειμένων και στη συγγραφή ηθικών πραγματειών κατά τα πρότυπα των αρχαίων συγγραφέων, των οποίων αποσπάσματα αναφέρει πολύ συχνά μέσα στο έργο του. Κατά αυτόν τον τρόπο εγκαινιάζει ένα πρόγραμμα ουμανιστικών (ανθρωπιστικών) μελετών το οποίο αργότερα θα ακολουθήσουν λόγιοι όπως ο Leon Battista Alberti και ο Leonardo Bruni. Τέλος, επιστρέφοντας στο αρχικό μας ερώτημα, μπορούμε να πούμε πως ο Πετράρχης είναι ο πρώτος Ουμανιστής και εγκαινιαστής μιας νέας εποχής στον φιλοσοφικό κόσμο.
